De Pen | Nu slim handelen voor een gezonde toekomst

De klimaatverandering vraagt namelijk om oplossingen om water vast te houden. En dat kan! Realiseren we ons dat Nederland de ideale ‘Sponge Country’ is? 

Er moeten 1 miljoen woningen worden gebouwd. Maar waar? En hoe? En: kunnen we dit alles in leefbare en gezonde omgevingen inbedden? Maar ook: kunnen we deze ambitieuze bouwplannen koppelen aan de uitdaging om beter om te gaan met de klimaatopgaven van nu. Want, we zullen in de (nabije) toekomst onlosmakelijk te maken krijgen met periodes van veel nattigheid gevolgd door periodes van oververhitting en droogte. 

Deze tijd van pandemie en klimaatverandering vraagt daarom om nieuwe bewustwording. Hoe bouwen we nieuwe stedelijke omgevingen die voldoende (groene) ruimte bieden om veel water op te nemen én vast te houden (!), te bufferen en te infiltreren in plaats van snel af te voeren, zodat in tijden van droogte, waterschade en hittestress, het water weer beschikbaar komt in grondwater, in groen- en waternetwerken. In Nederland kan dat. Vernatten biedt bovendien kansen voor meer biodiversiteit en betere vestigingsmilieus! De regionale groen-blauwe structuren, de basis voor ‘Sponge Country’, kunnen versterkt worden.

Voor dergelijke grote integrale opgaven is regie van rijksniveau nodig, vergelijkbaar met het Deltaplan. Waar en hoe te ontwikkelen? En hoe meerdere doelen te dienen? Het gaat namelijk om een gemeenschappelijke en overkoepelende visie. Sterker nog: het gaat om onze leefbare toekomst. Het gaat zelfs om gezondheid en welzijn. De huidige decentrale beslis- en verantwoordelijkheidsstructuur werkt echter niet, omdat deze opgaven niet op te lossen zijn als kleine afzonderlijke projectjes. 

Maar dan zijn we er nog niet. 

Want, ook alle verschillende disciplines in en buiten het vakgebied zullen veel meer de samenwerking met elkaar moeten zoeken. Van watermanagement-specialisten tot aan stedenbouwkundigen, architecten en landschapsarchitecten, gemeenten, waterschappen, landbouw en industrie. De kennis is overal maar vraagt om samenwerking. Ruimtelijke ordening is immers een collectieve verantwoordelijkheid omdat we voor die 1 miljoen woningen uiteindelijk een goede balans moeten zien te bereiken tussen verstedelijking en natuur. 

De klimaatverandering vraagt dus om klimaatadaptatie in programma’s of sectoren waarin op afzienbare termijn grote investeringen zullen plaatsvinden. Dat kan niet meer via de sectorale benadering. Maar wel via het koppelen van opgaven, zodat men meerdere doelen kan realiseren met hetzelfde geld, binnen dezelfde planologische en juridische processen in dezelfde tijd.

Voor onze beroepsgroep is dit een fantastische uitdaging. Maar het is tevens een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. Want het gaat uiteindelijk om ons aller welzijn. Kortom: laten we nu slim en visionair handelen om uiteindelijk plezierig te kunnen leven én gezond te kunnen blijven.

Marja Nevalainen en Rong Hu, partners bij NL Urban Solutions, bureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur in Rijswijk. In 2020 won het bureau met het project ‘DiverCity’ de prestigieuze ontwerpwedstrijd voor de Chishi-rivier, een goed vestigingsmilieu en klimaatbestendige basis voor Shenshan, de nieuwe gezonde stad voor 1,5 miljoen inwoners in China.