Japan levert opnieuw winnaar Pritzker Architecture Prize

De hoog aangeschreven Pritzker Architecture Prize van 2024 is vorige maand officieel toegekend aan Riken Yamamoto, de Japanse architect wiens werk wereldwijd wordt geprezen vanwege de manier waarop het gemeenschappen samenbrengt. De Hyatt Foundation kondigde al eerder dit jaar zijn laureaatschap aan, waarmee Yamamoto de negende Japanse architect is die deze prestigieuze prijs ontvangt sinds de oprichting in 1979.

De uitreiking vond plaats in mei 2024 in de historische S.R. Crown Hall van het Illinois Institute of Technology in Chicago. De ceremonie, gepresenteerd door het College of Architecture van de universiteit in samenwerking met het Chicago Architecture Center, benadrukte Yamamoto’s invloedrijke benadering van architectuur die gemeenschappen verbindt en sociale interactie bevordert.

Riken Yamamoto werd in 1945 geboren in Peking en verhuisde later naar Yokohama, Japan. Hij studeerde af aan het College of Science and Technology van de Nihon University en behaalde een masterdiploma aan de Tokyo University of the Arts. In 1973 richtte hij zijn eigen praktijk, Yamamoto & Field Shop, op. Gedurende zijn vijf decennia lange carrière heeft hij experimenteel gewerkt met structuren, materialen en bouwsystemen om unieke projecten te creëren die naadloos zijn aangepast aan de behoeften van hun gebruikers.

Yamamoto’s werk wordt gekenmerkt door een sterke nadruk op transparantie en het vervagen van de grenzen tussen privé en openbaar. Volgens de jury van de Pritzker Prize wordt Yamamoto geprezen ‘voor het creëren van bewustzijn in de gemeenschap over de verantwoordelijkheid van sociale vraagstukken en voor het kalibreren van elk architectonisch antwoord op deze vraagstukken.’ Zijn projecten, zoals de Hiroshima Nishi Brandweerkazerne, laten zien hoe architectuur kan bijdragen aan gemeenschapsvorming door activiteiten zichtbaar te maken en interactie te stimuleren.

Yamamoto definieert gemeenschap als ‘het besef één ruimte te delen’. Deze visie komt tot uiting in zijn ontwerpen die ontmoetingsruimtes en gedeelde voorzieningen integreren, zoals (dak)terrassen en tuinen. Zijn project Pangyo Housing in Zuid-Korea is hier een uitstekend voorbeeld van, met transparante begane grondruimtes en een gemeenschappelijk dek op de tweede verdieping dat speelplaatsen en tuinen omvat.

Tijdens de laureatenlezing en paneldiscussie, die plaatsvond na de prijsuitreiking vorige maand, deelden Yamamoto en eerdere laureaten, waaronder Sir David Chipperfield, Francis Kéré en Anne Lacaton, hun inzichten over de rol van de architect als katalysator voor verandering. Ze benadrukten het belang van sociale systemen en de uitdaging om gemeenschappen te creëren en te verbinden door middel van architectuur.

Alejandro Aravena, voorzitter van de Pritzker Prize-jury en zelf winnaar in 2016, prees Yamamoto voor zijn vermogen om de grens tussen openbaar en privé zorgvuldig te vervagen. “Yamamoto levert een positieve bijdrage die verder gaat dan het mogelijk maken van gemeenschappelijkheid”, aldus Aravena. “Hij brengt waardigheid in het dagelijks leven en maakt van het gewone iets buitengewoons.”

Tom Pritzker, voorzitter van de Hyatt Foundation, merkte op dat Yamamoto een nieuwe architecturale taal ontwikkelt die niet alleen ruimtes creëert voor gezinnen om te leven, maar ook gemeenschappen voor gezinnen om samen te leven. “Zijn werken zijn altijd verbonden met de samenleving; ze cultiveren een vrijgevigheid van geest en eren het menselijke moment”, zo stelde hij. 

Met de toekenning van de Pritzker Prize 2024 wordt Yamamoto’s visie en toewijding aan het ontwerpen van ruimten die gemeenschappen samenbrengen, officieel erkend en gevierd. Zijn werk dient – volgens de jury – als een krachtig voorbeeld van hoe architectuur kan bijdragen aan een betere en meer verbonden wereld.