‘Is alles wat we duurzaam bouwen in Nederland wel goed voor het welzijn van… de mens?’

Houden architecten wel genoeg rekening met dit vraagstuk?

Is het wel genoeg bekend dat in heel veel gevallen het streven naar duurzaamheid van de planeet ook gewoon gevaar oplevert voor de gezondheid van de mens…?  Het zou zomaar een zeer lastige spagaat kunnen worden voor de bouwsector. En dus ook voor alle architecten! Heel goed dat organisator C2C Bouwgroep hier een discussie over faciliteerde tijdens een wervelend congres in Hoofddorp enkele weken geleden.

In dit artikel zoomen we in op enkele highlights van de bijeenkomst, zoals de presentatie van Vince Limpens (C2C Bouwgroep / EPEA). Hij was helder. “Wat zijn de (gezondheids)effecten van het gebruik van bepaalde materialen in de bouw? En, hoe urgent is het om hier wellicht een andere richting voor te kiezen? Want, als er in een gebouw de verkeerde materialen zijn gebouwd – die weliswaar duurzaam zijn – dan heeft dit invloed op het gestel van mensen. De kwaliteit van beslissingen gaat omlaag, mensen die er werken verliezen hun concentratie én ze verliezen zelfs IQ-punten als de verkeerde keuzes zijn gemaakt. Circulaire producten zijn dus niet per sé altijd gezonde materialen!”

Volgens Limpens kan dit inzicht zelfs een beperking inluiden van het opschalen van de circulaire economie. “We weten namelijk nog te weinig, we zullen effecten moeten onderzoeken. Het is de hoogste tijd om risico’s in kaart te gaan brengen. Ik pleit er voor om veel meer gedefinieerde materialen te gaan gebruiken waarmee je een positieve footprint kunt nastreven op allerlei vlakken: dus ook in het belang van de gezondheid van de mens.”

Spreker Erik Roerdink (De Zwarte Hond) pleitte hierna voor meer recyclebaarheid van steden. “We zullen meer rekening moeten houden met de samenhang binnen de ontwerpopgaven. Denk daarbij aan een stop op slopen waarna we bekijken of we gebouwen andere functies kunnen geven. Voor de toekomst ligt daar dan ook een uitdaging voor de architectuur: er moet meer vanuit die multifunctionaliteit worden gedacht.” 

Volgens Roerdink betekent dit dat vooral de constructie – als grootste bestanddeel – aangepakt moet worden. 

Na de lunch werd het publiek in diverse debatten uitgedaagd. Bijvoorbeeld met de stelling: ‘Zijn er te veel regels die het gebruik van gezonde materialen in de weg staan?’ Echte consensus was er niet want hoewel men het er wel over eens was dat regels ten aanzien van het streven naar meer circulaire economie best wel eens wat strenger zouden mogen worden, zo stelde de ‘andere kant’ tegelijkertijd dat veel regels de innovatie en keuzevrijheid juist in de weg zitten. “En dat laatste is nu net iets wat we eigenlijk niet willen”, zo stelde een architect na afloop van het congres. “Op creativiteit mag eigenlijk geen rem worden gezet.” 

Toch erkende hij: “Maar ook wij – architecten – hebben een grote verantwoordelijkheid. Het welzijn van de mens – de eindgebruiker – mag immers nooit vergeten worden.”

Nee, het was niet het doel om tijdens dit congres al tot de ultieme oplossingen te komen. Maar… het gesprek is goed op gang gebracht. Wordt vervolgd…!