Aandacht voor kwaliteit, leefbaarheid en duurzaamheid

De VKG Architectuurprijs viert vooruitstrevende bouwprojecten waarin esthetiek, functie en duurzaamheid samenkomen en waarin kunststof kozijnen onderdeel zijn van de architectuur van vandaag én morgen. Tijdens het seminar Circulair Ontwerpen in december 2023 in de Metaal Kathedraal in Utrecht werden de winnaars van de 13e editie van de VKG Architectuurprijs bekendgemaakt. De jury was unaniem, in beide categorieën.

Naoorlogse portiek- en galerijflats zijn een grote uitdaging voor de branche. Om te komen tot een betaalbare CO2-neutrale en uiteindelijk aardgasvrije woningportefeuille moeten de komende jaren meer dan 800.000 verouderde flats energetisch verduurzaamd en verbeterd worden. De galerijflat aan de Rudolf Garrelstraat in Wheermolen-Oost (Purmerend) van woningcorporatie Intermaris is een herkenbare referentie hiervoor. In opdracht van Hemubo maakte DOOR architecten het ontwerp voor de renovatie, met circulaire profielen van Kömmerling en kozijnen van Schipper kozijnen.

“In de uitvraag voor de Rudolf Garrelstraat was circulaire renovatie het uitgangspunt”, vertelt architect Karin Dorrepaal. “Hierbij werd met name gefocust op onderhoudsarme materialen, lage life cycle kosten en materialen die in de toekomst duurzaam vervangen en in een gesloten kringloop hergebruikt kunnen worden. In onze beleving echter gaat circulair renoveren niet alleen over de toekomst, maar ook over het verleden. Het gebruik van grondstoffen die reeds in de keten aanwezig zijn, levert hier een belangrijke bijdrage aan.” De grondstoffen voor de kozijnprofielen zijn afkomstig uit oude kunststof kozijnen, die gelijkwaardig gerecycled zijn. “Een proCoverTec coating zorgt hierbij voor een mooie finishing touch, een uitstekende UV-bestendigheid en een lange levensduur die niet onderdoet voor nieuwe kozijnen.”

Volgens de jury is DOOR architecten zorgvuldig omgegaan met de ontwerpopdracht. “Dit is een heel goed voorbeeld voor hoe renovatie esthetisch én duurzaam kan. Profielen uit 100% gerecycled kunststof mogen de maatstaf worden.” 

De juryleden zijn eveneens te spreken over de kleurkeuzes en de verwerking van de kozijnen. Daarnaast kreeg het project punten voor de verbeterde leefbaarheid. “De introductie van verschillende glas- en spijlenhekwerken en de doordachte kaderverdeling geven de rationele en mastodonte gebouwopzet een menselijke schaal”, vertelt Dorrepaal. “Dankzij hoogwaardige isolatiematerialen wordt bovendien het thermische en akoestische klimaat in de woningen verbeterd.” Op maaiveldniveau hebben de oude garageboxen plaatsgemaakt voor appartementen met een klein voortuintje. Dit verhoogt de sociale veiligheid en is een inventieve oplossing die inspireert.

De galerijflat aan de Rudolf Garrelstraat van DOOR architecten won in de categorie Renovatie. De prijs in de categorie Nieuwbouw ging naar De Eenhoorn van Heren 5.

In Watergraafsmeer (Amsterdam), op de plek van 124 verouderde duplexwoningen zijn tussen 2019 en 2021 maar liefst 330 compacte stadswoningen verrezen. Hiermee is sprake van een welkome en hedendaagse verdichting. De duurzame, comfortabele en compacte woningen voor singles, stellen, gezinnen én senioren zijn ondergebracht in vier gesloten bouwblokken, waarvan er twee zijn ontworpen door architectenbureau Heren 5. Naar wens van woningcorporatie Ymere is het project opgepakt als een pilot voor collectiviteit en ontmoeting, waarbij bewoners voorzieningen zoals een gemeenschappelijke lobby, binnentuin en wasmachineruimte delen. “De toepassing van profielen van Gealan en kozijnen van Transcarbo verdient een schoonheidsprijs, of in dit geval een architectuurprijs”, aldus de jury.

“In de compacte woningen speelt gevoel van ruimte een essentiële rol”, vertelt architect Marilu de Bies. “Om het wooncomfort te vergroten, is maximaal aandacht besteed aan licht en zicht. Eigen balkons met verticale spijlenhekwerken en grote, openslaande deuren leveren hier een belangrijke bijdrage aan, wat tevens geldt voor de zorgvuldig geplaatste ramen. Bewoners kunnen vanaf hun bank heel fijn en ver naar buiten kijken.” Een vlakke, hedendaagse kozijnprofilering en de ton-sur-ton combinatie van een goudkleurige coating en gele gevelsteen versterken de architectuur.

“Het kozijn is smaakvol toegepast als totale geveldetaillering. Het is als vanzelfsprekend in het metselwerk opgenomen. Én met juiste kleurstellingen. Hier is ook nog eens gekozen om de kleuren van de kozijnen door te zetten in de balustrades. Bij dit soort gebouwen gebeurt al veel, daarom is het goed om een monotone kleurstelling te gebruiken.” Het project krijgt bovendien pluspunten voor de sociale cohesie. “In de woonopgaven die er zijn, is dit een mooi passend concept en een inspiratie voor de gehele bouwwereld.”

De jury van de VKG Architectuurprijs bestond dit jaar uit oud-winnaars en architecten Arthur Nuss (Global Architects) en Arno Kolen (van den hout & kolen architecten) en duurzaamheidsexpert Mantijn van Leeuwen (Nibe), ondersteund door kunststofkozijnenexpert en directeur VKG Albert Zegelaar. Naast de winnende projecten, zijn in beide categorieën ook een tweede en derde plek vergeven. In de categorie Renovatie ging de tweede plek naar de Voormalige Vredeskerk in Tilburg, terwijl Villa Velsen-Zuid een mooie derde plek kreeg. De podiumplaatsen in de categorie Nieuwbouw werden gevuld door resp. Nieuw Trebol in Harlingen en Klein Geluk Veldhuis in Apeldoorn.